Tư duy tài chính trong giai đoạn startup: Chi tiêu khôn ngoan để sống sót

Trong thế giới khởi nghiệp, tài năng và đam mê là cần thiết, nhưng tư duy tài chính mới chính là yếu tố quyết định một startup có thể “sống sót” qua những năm tháng đầu tiên đầy sóng gió hay không. Rất nhiều người trẻ háo hức dấn thân vào con đường khởi nghiệp mà chưa từng nghĩ đến việc lập kế hoạch tài chính cụ thể, chưa nói đến việc dự toán chi phí khởi nghiệp hoặc chuẩn bị một mẫu kế hoạch tài chính cho startup rõ ràng.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau phân tích cách xây dựng tư duy tài chính trong giai đoạn startup – làm sao để không tiêu tiền theo cảm tính, làm sao để chi tiêu khôn ngoan và sống sót trong thời kỳ khó khăn nhất của doanh nghiệp.

Startup: Giai đoạn không dành cho sự lãng phí

Khi mới khởi nghiệp, nhiều người dễ rơi vào cạm bẫy tâm lý “phải có văn phòng xịn, bàn ghế mới, logo đẹp, marketing hoành tráng”. Nhưng startup không phải một bản sao thu nhỏ của tập đoàn – đó là một hành trình sinh tồn. Ở giai đoạn đầu, mỗi đồng chi ra đều phải sinh ra giá trị hoặc mang về cơ hội sống sót dài hạn.

Tư duy tài chính đúng đắn ở đây là: “Không chi để trông cho giống doanh nghiệp, mà chi để có thể tồn tại.”

Tư duy tài chính trong giai đoạn startup: 3 trụ cột quan trọng

Tư duy “chi tiêu tối thiểu để tạo ra giá trị tối đa”

Startup không cần hoành tráng, mà cần hiệu quả. Bạn có thể bắt đầu từ một góc nhỏ trong căn nhà, miễn là có kết nối internet và công cụ phù hợp. Việc thuê văn phòng ngay từ đầu không tạo ra doanh thu – nó chỉ làm tăng gánh nặng chi phí.

🔎 Ví dụ minh họa:
Một startup công nghệ ở TP.HCM từng chi 50 triệu/tháng để thuê văn phòng, trong khi doanh thu lúc đó chỉ khoảng 20 triệu. Họ sớm cạn vốn sau 3 tháng. Trong khi đó, một nhóm khác làm sản phẩm tương tự, làm việc tại nhà và dùng các công cụ miễn phí để vận hành. Họ trụ được 12 tháng, kêu gọi vốn thành công và giờ đã có lợi nhuận.

Quản trị dòng tiền – sống còn hơn lợi nhuận

Nhiều người nhầm lẫn giữa lợi nhuận và dòng tiền. Startup có thể đang có lãi, nhưng nếu không thu tiền kịp lúc (ví dụ: khách hàng nợ quá hạn), thì vẫn “chết khát” vì không có tiền mặt để vận hành.

💡 Tư duy tài chính đúng là:
“Dòng tiền là oxy. Không có dòng tiền, doanh nghiệp sẽ ngạt thở.”

Luôn có kịch bản xấu nhất trong kế hoạch tài chính

Startup phải lên kế hoạch tài chính với ít nhất 3 kịch bản: lạc quan, trung bình, và bi quan. Nhiều bạn trẻ thường quá tin vào sản phẩm của mình mà lập dự toán theo kiểu “sẽ bán được 10.000 đơn hàng trong 3 tháng” mà quên đi khả năng chỉ bán được vài trăm đơn.

Kịch bản bi quan giúp bạn chuẩn bị sẵn tâm lý và phương án xử lý nếu mọi thứ không như mong đợi.

Dự toán chi phí khởi nghiệp: Đừng đoán mò, hãy tính cụ thể

Việc lập dự toán chi phí khởi nghiệp là bước đầu tiên và bắt buộc. Một bản dự toán bài bản sẽ cho bạn thấy:

• Bạn cần bao nhiêu vốn tối thiểu?

• Chi tiêu chủ yếu nằm ở đâu?

• Cần bao lâu để hòa vốn?

Các khoản chi phí thường gặp:

Ví dụ về kế hoạch tài chính cho startup

Startup: Dịch vụ thiết kế áo thun theo yêu cầu

Dự toán chi phí khởi nghiệp:

• Máy in chuyển nhiệt: 20 triệu

• Máy ép áo: 10 triệu

• Nguyên vật liệu ban đầu: 15 triệu

• Website: 5 triệu

• Marketing tháng đầu: 5 triệu

• Dự phòng rủi ro: 5 triệu

👉 Tổng vốn cần huy động: 60 triệu

Kế hoạch doanh thu:

• Bán lẻ online: dự kiến 100 áo/tháng × lợi nhuận 30.000đ = 3 triệu

• Bán sỉ cho nhóm lớp: 200 áo/tháng × lợi nhuận 20.000đ = 4 triệu

👉 Tổng lợi nhuận kỳ vọng: 7 triệu/tháng

Dòng tiền và điểm hòa vốn:

• Chi phí vận hành/tháng: 5 triệu

• Hòa vốn sau: khoảng 9 tháng (có tăng trưởng đều)

✅ Bài học rút ra: Startup nhỏ nhưng có mẫu kế hoạch tài chính cho startup rõ ràng sẽ giúp bạn không bị mất phương hướng, đồng thời dễ thuyết phục nhà đầu tư.

Những sai lầm tài chính khiến startup thất bại

Công cụ hỗ trợ tài chính cho startup

Hiện nay có nhiều nền tảng giúp startup dễ dàng kiểm soát tài chính:

• Google Sheets: Tạo bảng quản lý chi phí và doanh thu.

• MoneyLover hoặc Misa: Theo dõi dòng tiền cá nhân & doanh nghiệp nhỏ.

• Haravan, KiotViet: Tích hợp bán hàng và tài chính.

• QuickBooks, Xero: Dành cho startup quy mô vừa.

Dù nhỏ đến đâu, việc sử dụng công cụ quản lý sẽ giúp bạn kiểm soát tốt chi phí, tránh rơi vào cảnh “không biết tiền đã đi đâu”.

Làm sao để chuẩn bị một mẫu kế hoạch tài chính cho startup?

Một mẫu kế hoạch tài chính cho startup cơ bản nên có các phần sau:

1. Tổng quan mô hình kinh doanh: Mục tiêu, thị trường, khách hàng.

2. Chi phí khởi nghiệp: Liệt kê chi tiết từng khoản đầu tư ban đầu.

3. Chi phí vận hành định kỳ: Lương, thuê mặt bằng, marketing, vận chuyển, v.v.

4. Dự đoán doanh thu theo giai đoạn: Tháng 1, 2, 3, 6, 12.

5. Dòng tiền (cashflow): Dòng vào, dòng ra, lợi nhuận gộp, lãi ròng.

6. Kịch bản dự phòng và điều chỉnh.

7. Chỉ số tài chính chính: ROI, thời gian hòa vốn, điểm gãy dòng tiền.

Tư duy tài chính không chỉ là kỹ năng – đó là văn hóa khởi nghiệp

Khi bạn hình thành tư duy tài chính ngay từ đầu, bạn sẽ:

• Biết khi nào cần chi – khi nào nên dừng.

• Nhận diện đâu là “lỗ hổng rò rỉ tiền”.

• Dám điều chỉnh mô hình khi không hiệu quả.

• Tự tin hơn trước nhà đầu tư nhờ kế hoạch rõ ràng.

Khởi nghiệp là một hành trình bền bỉ. Và tài chính là cột sống giúp bạn trụ vững trước những cú sốc của thị trường.

👉 Bạn muốn hiểu rõ hơn cách người giàu thế hệ Z tư duy về tiền bạc và khởi nghiệp, hãy đọc bài viết:  Tư duy tài chính của người giàu thế hệ Z

👉 Trong thời kỳ bất ổn, khủng hoảng xảy ra bất cứ lúc nào. Vậy cách người giàu bảo vệ tài sản thời khủng hoảng như thế nào? Cách người giàu bảo vệ tài sản thời khủng hoảng

Kết luận

Tư duy tài chính trong giai đoạn startup không phải là việc của kế toán, mà là kỹ năng sống còn của người sáng lập. Khi bạn học cách tiêu tiền đúng cách – bạn đang mua thêm thời gian cho chính doanh nghiệp của mình.

Hãy bắt đầu từ một kế hoạch tài chính rõ ràng, một chiến lược dòng tiền khôn ngoan, và một tư duy tiết kiệm thông minh. Khởi nghiệp không hề dễ dàng, nhưng với một tư duy tài chính đúng đắn, bạn sẽ không chỉ sống sót – mà còn phát triển mạnh mẽ.